Odsetki ustawowe są najczęstszym sposobem określania rekompensaty za opóźnienie w dokonywaniu różnego typu płatności. Odsetki ustawowe można naliczać za opóźnienia w płatnościach zarówno w obrocie konsumenckim – na przykład w przypadku czynszu, rachunków za energię elektryczną, czy też w obrocie pomiędzy podmiotami gospodarczymi, za zwłokę w opłacaniu zobowiązań. O odsetkach ustawowych stanowi Kodeks Cywilny, którego zapisy nadają równocześnie obowiązek ustalania wysokości tych odsetek rządowi. Tak więc odsetki ustawowe określane są co jakiś czas (na ogół raz na kilka lat) na podstawie rozporządzenia publikowanego przez Radę Ministrów. Odsetek ustawowych nie powinno się mylić z karami lub odsetkami umownymi. Odsetki umowne można określać w procentach lub jako wielokrotność odsetek ustawowych. Odsetki ustawowe stosować można przede wszystkim w tych przypadkach, w których regulacje umów nie określają innych zasad odszkodowania za zwłokę w regulowaniu płatności. Jednak na ogół umowy – szczególnie konsumenckie – odwołują się do kategorii odsetek ustawowych, zapisy dotyczące kar umownych bywają zaś najczęściej stosowane w obrocie gospodarczym. Odsetek ustawowych nie należy też utożsamiać z odsetkami podatkowymi. Stawki tych ostatnich są bowiem wyznaczane w inny sposób i ogłaszane przez Ministra Finansów. Ważne że odsetki ustawowe są tylko wskaźnikiem względnym. Końcowa kwota odszkodowania jest zależna od wysokości wspomnianych odsetek ustawowych (definiowanych jako wskaźnik względny) oraz wielkości bezwzględnych: wysokości zaległości i długości przeterminowania. Obecnie obowiązująca wysokość odsetek ustawowych wynosi 13 procent i obowiązuje od 15 grudnia 2008 r. Została wskazana w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 220, poz. 1434).
Polityka, państwo, podatki
Urząd Skarbowy
Urząd Skarbowy to składnik administracji skarbowej państwa, służącej do szeroko określanego poboru danin i należności. W sensie formalnym, Urząd Skarbowy to jednostka budżetowa obsługująca Naczelnika urzędu skarbowego (według prawa to naczelnik jest organem administracji). Urzędy Skarbowe są podległe Ministerstwu Finansów, stanowią organy podatkowe pierwszej instancji. Sieć placówek obejmuje w całym kraju 16 izb skarbowych, więcej niż 400 urzędów skarbowych, w tym 20 urzędów do obsługi dużych podatników. W izbach skarbowych w Polsce pracuje koło 4 tys. osób, w Urzędach Skarbowych zaś około 40 tysięcy. Urzędy Skarbowe – jako element administracji podatkowej – zajmują się rejestracją podatników, wymiarem, kontrolą, poborem i egzekucją podatków a także prowadzeniem postępowań w przestępstwach i wykroczeniach podatkowych. Do zakresu obowiązków Urzędów Skarbowych włącza się również wykonywanie roli oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia i przestępstwa skarbowe oraz wykonywanie kar majątkowych (grzywien, mandatów) określonych w innych przepisach. Ustawowe zadania naczelników Urzędów Skarbowych obejmują także nadawanie numerów identyfikacji podatkowej, wykonywanie egzekucji należności, czy podział i przesyłanie środków pomiędzy budżetem państwa a budżetami samorządów lokalnych. Urzędy Skarbowe prowadzą również działania kontrolne u podatników. Większość podatników styka się z Urzędami Skarbowymi w związku ze składaniem rocznej deklaracji podatkowej PIT. Jednak złożenie takiego zeznania nie musi oznaczać już odwiedzin w Urzędzie – coroczny PIT można bowiem przesłać drogą elektroniczną. Elektroniczna forma rozliczenia przez Internet pozwala na oszczędność czasu, zmniejsza także koszty związane z opłatami czy osobistym dotarciem do właściwego urzędu skarbowego.
ZUS
ZUS czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych to państwowa jednostka. ZUS posiada osobowość prawą i z mocy ustawy zajmuje się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jak również dystrybucją świadczeń (rent, emerytur, zasiłków). Popularnie mianem ZUS-u nazywa się płaconą obowiązkową składkę ubezpieczeniową (ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, składka na fundusz pracy). Zakład Ubezpieczeń Społecznych, pomimo tego że było o nim głośno dopiero podczas zmian ustrojowych i korekt w systemie emerytalnym, jest w Polsce instytucją o dość długim rodowodzie – powstał już w roku 1934. Praca Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest oczywiście regulowana stosownymi zapisami prawa. Główną ustawą określającą ramy działalności ZUS jest Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. ZUS – oprócz obsługi zbierania składek i dystrybucji świadczeń – wykonuje również inne czynności, przykładowo (między innymi) przechowuje dane osobowe płatników składek na NFZ czy wydziela składki przekazywane do OFE. Do ustawowych powinności ZUS zaliczają się między innymi takie zadania jak stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych, badanie uprawnień do świadczeń, realizacja świadczeń, wyliczanie i zbieranie składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy. ZUS prowadzi również rozliczenia z płatnikami składek. Do zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy także ocena projektów ustaw i rozporządzeń z zakresu zabezpieczenia społecznego, obsługiwanie umów międzynarodowych z zakresu ubezpieczeń społecznych, wystawianie legitymacji emeryta-rencisty, sprawdzanie zwolnień lekarskich. ZUS obsługuje około 24 miliony osób (płatników, beneficjentów świadczeń) i zatrudnia około 47 tysięcy urzędników, pracujących w oddziałach, inspektoratach i biurach terenowych na obszarze całego kraju.